Đứng trước yêu cầu đẩy mạnh cải cách hành chính và tăng cường ứng dụng CNTT của Chính phủ, trong những năm trở lại đây, Tổng cục Hải quan đã xây dựng được một Hệ thống CNTT lớn hoạt động tương đối ổn định, thống suốt, bao phủ và hỗ trợ hầu hết các lĩnh vực trọng yếu về quản lý hải quan.
Ảnh minh họa – nguồn Internet.
Tin học hóa toàn bộ thủ tục cốt lõi
Hiện nay, tất cả các thủ tục hải quan cốt lõi hoàn toàn thực hiện bằng phương thức tự động thông qua Hệ thống VNACCS/VCIS ở mức độ rất cao tại 100% các đơn vị hải quan trên phạm vi toàn quốc với hơn 99% doanh nghiệp tham gia, xử lý hơn 99,6% tờ khai và thời gian thông quan đối với hàng luồng xanh chỉ từ 1-3 giây.
Từ năm 2012, cơ quan hải quan đã kết nối với các hệ thống công nghệ thông tin của các Ngân hàng thương mại và Kho bạc nhà nước để thực hiện thanh toán điện tử (E-payment). Để tiếp tục tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, từ năm 2017, cơ quan Hải quan đã triển khai Đề án nộp thuế điện tử và thông quan 24/7. Theo đó, doanh nghiệp có thể nộp tiền thuế vào mọi lúc, mọi nơi, mọi phương tiện; đảm bảo thông tin nộp tiền được thanh khoản thuế kịp thời, chính xác; giảm thời gian nộp thuế, đồng thời thông quan hàng hóa ngay sau khi nộp thuế, qua đó rút ngắn thời gian hoàn thành thủ tục hải quan.
Việc triển khai Đề án nộp thuế điện tử và thông quan 24/7 là bước đột phá trong công tác thu nộp thuế, phí và lệ phí theo quy định của pháp luật đối với hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa. Tạo thuận lợi và hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu thực hiện nộp thuế, phí và lệ phí mọi lúc, mọi nơi, mọi phương tiện, hạn chế tối đa việc thanh toán bằng tiền mặt và thay bằng đó là thực hiện giao dịch trên môi trường điện tử; đảm bảo thông tin nộp tiền được thanh khoản thuế kịp thời, chính xác từ đó giúp giảm thời gian nộp thuế, giảm thời gian thông quan hàng hóa ngay sau khi doanhg nghiệp hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế.
Đến thời điểm hiện tại, Tổng cục Hải quan đã ký thỏa thuận hợp tác với 43 ngân hàng thương mại nhằm trao đổi thông tin nộp tiền bằng phương thức điện tử cho người nộp thuế có mở tài khoản tại ngân hàng thương mại trong đó có 30 ngân hàng thương mại tham gia thanh toán điện tử 24/7. Đến nay, số thu ngân sách bằng phương thức điện tử đạt 97,1% tổng số thu ngân sách của Tổng cục Hải quan.
Nhằm đẩy mạnh cải cách hành chính và tạo thuận lợi thương mại theo chủ trương của Chính phủ, từ năm 2017, Tổng cục Hải quan đã triển khai Hệ thống quản lý hải quan tự động (VASSCM) thông qua việc kết nối, trao đổi thông tin với doanh nghiệp kinh doanh cảng, sân bay, kho bãi, địa điểm chịu sự giám sát hải quan.
Việc triển khai hệ thống VASSCM góp phần làm cho hồ sơ, thủ tục để đưa hàng ra khỏi kho bãi cảng đơn giản; giảm tiếp xúc giữa hải quan và doanh nghiệp; giảm thời gian đi lại làm thủ tục của doanh nghiệp xuất nhập khẩu khắc phục được tình trạng ùn tắc tại cổng cảng/kho bãi; tạo ra sự thuận lợi, minh bạch trong quản lý điều hành công việc của doanh nghiệp. Đến nay, Hệ thống VASSCM đã được triển khai tại 33/35 Cục Hải quan tỉnh và thành phố.
Trong những năm vừa qua, ngành Hải quan cũng ứng dụng ứng dụng CNTT một cách toàn diện trong các mặt công tác nghiệp vụ hải quan như: Giám sát quản lý nhà nước về hải quan; Quản lý thu thuế xuất nhập khẩu; Quản lý rủi ro; Kiểm tra sau thông quan; Điều tra, chống buôn lậu, xử lý vi phạm. Các hệ thống trên đều đã được triển khai thống nhất trong toàn Ngành và mang lại hiệu quả tích cực trong công tác quản lý nhà nước về hải quan.
Bên cạnh đó, ngành Hải quan cũng đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong công tác chỉ đạo điều hành qua mạng nội bộ Net.Office, góp phần thống nhất cách xử lý nghiệp vụ trong phạm vi toàn quốc. Ngoài ra, Ngành Hải quan cũng đã xây dựng và triển khai các hệ thống trong các lĩnh vực quản lý cán bộ, thi đua khen thưởng, tài chính, tài sản, xây dựng cơ bản…
Nhằm phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày càng tốt hơn, đáp ứng yêu cầu triển khai các Nghị quyết của Chính phủ về cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là Nghị quyết số 36a/NQ-CP về Chính phủ điện tử, trong thời gian vừa qua, Tổng cục Hải quan đã có rất nhiều nỗ lực và quyết tâm triển khai cung cấp dịch vụ công trực tuyến.
Đến nay, Tổng cục Hải quan đã cung cấp 171/192 dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4, chiếm 89,1% tổng số thủ tục hành chính triển khai tại 100% Chi cục Hải quan và Cục Hải quan tỉnh thành phố. Trong số đó có 162 dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 cho phép tiếp nhận, xử lý hồ sơ, thanh toán thuế, phí, lệ phí và trả kết quả hoàn toàn thông qua mạng internet. Các thủ tục hành chính cốt lõi như thông quan hàng hóa, thu thuế XNK đã được cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 là mức độ cáo nhất theo phân loại của Bộ Thông tin truyền thông.
Ngoài ra, Cổng thông tin điện tử Hải quan cũng đã cung cấp nhiều dịch vụ trực tuyến khác để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong việc tiếp cận thông tin, tạo thuận lợi cho quá trình thực hiện thủ tục hải quan. Dự kiến trong năm 2020, Tổng cục Hải quan cũng sẽ triển khai tích hợp 60 dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 với Cổng dịch vụ công quốc gia.
Được giao là Cơ quan thường trực của Ủy ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại (gọi tắt là Ủy ban chỉ đạo 1899), trong thời gian vừa qua, Tổng cục Hải quan đã phối hợp với các Bộ, ngành đẩy mạnh triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại. Đến nay, đã có 13 Bộ, ngành tham gia với 188 thủ tục hành chính được đưa lên Cơ chế một cửa quốc gia với tổng số hồ sơ hành chính đã được xử lý trên Cổng thông tin một cửa quốc gia trên 2,9 triệu bộ hồ sơ và trên 36 nghìn doanh nghiệp tham gia. Việt Nam đã thực hiện trao đổi Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) mẫu D bản điện tử (e-C/O form D) với 8 nước ASEAN gồm: Indonesia, Malaysia, Singapore, Thái Lan, Brunei, Campuchia, Myanmar và Lào.
Việc triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN đã giúp giảm thiểu giấy tờ, rút ngắn thời gian, giảm chi phí thực hiện các thủ tục hành chính trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, làm thay đổi căn bản phương thức quản lý, kiểm tra chuyên ngành; đồng thời đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày càng tốt hơn.
Nhận thức việc tiếp cận những công nghệ mới nhất của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 là chìa khóa để tiếp tục đẩy mạnh cải cách, hiện đại hóa hải quan, Tổng cục Hải quan cũng đã chủ động nghiên cứu, xây dựng và triển khai kế hoạch ứng dụng công nghệ của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
Tái thiết kế tổng thể hệ thống CNTT
Có thể thấy, những kết quả ứng dụng CNTT trong thời gian qua đã trở thành động lực để xây dựng Hải quan Việt Nam hiện đại, chuyên nghiệp, minh bạch, hiệu quả, góp phần quan trọng trong việc hoàn thành các mục tiêu cải cách hiện đại hóa hải quan và tạo thuận lợi thương mại, hướng tới xây dựng Chính phủ điện tử.
Với mục tiêu triển khai kiến trúc chính phủ điện tử ngành Hải quan và ứng dụng công nghệ của Cách mạng công nghiệp 4.0, đồng thời khắc phục những tồn tại, hạn chế của Hệ thống CNTT hiện tại, Tổng cục Hải quan đang tập trung nguồn lực thực hiện tái thiết kế hệ thống công nghệ thông tin tổng thể của Ngành Hải quan.
Việc tái thiết sẽ giúp xây dựng hệ thống CNTT ngành Hải quan trên cơ sở ứng dụng những thành tựu mới nhất về công nghệ, phù hợp với chuẩn mực quốc tế, hướng tới Hải quan số, đáp ứng yêu cầu quản trị thông minh; quản lý doanh nghiệp, hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh; phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh toàn diện từ khâu đầu đến khâu cuối; có khả năng tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin với các Bộ, ngành, doanh nghiệp thông qua Cơ chế một cửa quốc gia và sẵn sàng trao đổi dữ liệu hải quan với các nước trong khu vực và trên thế giới. Đây sẽ là động lực vô cùng quan trọng đối với xây dựng Chính phủ điện tử ngành Hải quan trong thời gian tới.
Đứng trước đòi hỏi tình hình phát triển mới, trong thời gian tới, Tổng cục Hải quan sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao năng lực quản lý nhà nước về hải quan, đồng thời thúc đẩy và tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam.
Tổng cục Hải quan tiếp tục xây dựng, phát triển kiến trúc Chính phủ điện tử ngành Hải quan, tham gia xây dựng hệ sinh thái tài chính số; chủ động nghiên cứu và từng bước ứng dụng các thành tựu công nghệ của cách mạng công nghiệp lần thứ 4 trong công tác quản lý nhà nước về hải quan như: Internet vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn (Bigdata), Phân tích thông minh (BI), Di động (Mobility), Chuỗi khối (Blockchain), Ảo hóa (Cloud) và Trí tuệ nhân tạo (AI)…
Tuệ Anh